Heimilislausir í New York og Reykjavík

Það er áhyggjuefni finnst mér hvert húsnæðismarkaðurinn er að stefna. Þegar lágmarkslaun duga ekki einu sinni fyrir leigu þá ættu viðvörunarbjöllur samfélagsins að hringja hátt og mikið. Í New York hefur heimilislausum fjölgað verulega síðustu þrjú til fjögur ár og virðist ástæðan vera einmitt sú að laun hafa ekki hækkað að sama skapi og húsaleiga. Nú er svo komið að láglaunafólk getur ekki lengur greitt húsaleigu og neyðist því til að flytja á götuna. Það eru ekki bara einstaklingar sem eiga við áfengis- og fíkniefnavanda eða geðsjúkdóma að stríða sem hrekjast á götuna, heldur eru nú fjölskyldur með börn á framfæri sem leita í gistiskýli heimilislausra. Ég horfði á þátt frá kanadíska sjónvarpinu þar sem málefni heimilislausra í New York voru í brennidepli. Þar var m.a. fylgst með ungri barnafjölskyldu sem gekk á milli skýla með börnin sín tvö 14 mánaða og fjögurra ára. Alls staðar var fullt og á endanum var þeim sagt að þau mættu koma eftir miðnætti og liggja inni um nóttina. Þangað til þurftu þau að ráfa um göturnar til að halda á sér hita í vetrarkuldanum. Einhvern vegin getur maður ekki ímyndað sér að þetta geti gerst hér á landi þar sem ættingjar hlaupa oftast undir bagga í svona tilvikum. Það er samt ekki hægt að líta framhjá því að fjöldi útlendinga hefur sest hér að og stór hluti þeirra vinnur lægst launuðu störfin þar sem útborguð laun duga skammt þegar kemur að því að greiða leigu og uppihald. Þessi hópur hefur ekki sama tengslanet og innfæddir Íslendingar. Það eru líka mannréttindi að geta haldið þeirri sjálfsvirðingu að geta búið börnum sínum heimili. Ansi er ég hrædd um að margar einstæðar mæður í láglaunavinnu séu nú eða geti lent einmitt í þeirri aðstöðu að hafa ekki efni á að leigja húsnæði ef svo heldur sem horfir. Ég ætla rétt að vona að hún Jóhanna verði sjálfri sér trú og geri eitthvað róttækt í þessum málum áður en illa fer.

Heilagar barnamaskínur

Hvað skyldi það taka marga áratugi fyrir konur í Írak að ná aftur þeim stað sem þær voru komnar á fyrir innrás Bandaríkjamanna. Borgin Basra er í suðurhluta Íraks þar sem shítar hafa töglin og hagldirnar í samfélaginu og þeirra markmið er að koma konum og þeirra réttindum langt aftur í aldir. Menntaðar konur eins og læknar, dómarar, lögfræðingar o.s.frv. hafa margar að engu haft varnaðarorð klerkanna um að konur skuli halda sig innan heimilisins og mætt til vinnu með afdrifaríkum afleiðingum. Margar þeirra hafa verið teknar af lífi með afhöfðun og höfuðin skilin eftir á tröppum heimila þeirra öðrum til varnaðar. Talið er að u.þ.b. fimmtán konur séu myrtar á mánuði í Basra af öfgamönnum eins og í Mahdi her al-Sadrs án þess að lögreglan þar geti nokkuð að gert. Þrátt fyrir að í stjórnarskránni sé talað um jafnan rétt kvenna þá eru lög Islam yfir hana hafin. Ég tek fram þessi lög Islam eru að sjálfsögðu bara túlkun öfgamanna eins og al-Sadr á Kóraninum. Reyndar er það ekkert einsdæmi fyrir öfgashíta í Írak að ýta konum aftur inn á heimilin til þess að búa til fleiri hermenn og endurnýja þannig þjóðina með barneignum.
       Í síðari heimsstyrjöldinni voru konur í Bandaríkjunum hvattar til að ganga í hefðbundin karlastörf enda allir vopnfærir karlar að vega mann og annan út um allan heim og einhver þurfti að búa til vopnin handa þeim, sauma einkennisbúningana, yrkja jörðina, framleiða dósamat o.s.frv. (þá var ekki komið í tísku að nota innflutt vinnuafl). Þegar karlarnir sneru aftur (það sem eftir var af þeim) þá máttu konurnar gera svo vel og koma sér aftur inn á heimilin til að endurnýja þjóðina fyrir næsta stríð. Munurinn á þessum tveim dæmum um konur sem barnamaskínur er bara að shítarnir í Basra eru margfalt öfgakenndari og eru ekkert að fara í felur með hvert þeir telja hlutverk kvenna hér á jörð. Bandaríkjamönnum tókst aftur á móti að selja konum sínum þá hugmynd að þær væru María Jesúmóðir eftirstríðsáranna. Eins og hún höfðu .þær því helga hlutverki að gegna, að eignast syni. Enn í dag eru konur í Bandaríkjunum ansi aftarlega á merinni í jafnrétti kynjanna a.m.k. ef miðað er við Ísland og nágrannalöndin og í mörgum samfélögum þar sem kristnir öfgamenn eru sterkir er þetta Madonnu viðhorf til kvenna enn mjög ríkjandi. Það er náttúrulega mun sterkari leikur að fá konur til að trúa þessu sjálfar. Þó Bush hafi mistekist þetta með lýðræðið í Írak þá getur hann alla vega kennt al-Sadr og félögum hvernig á að fá konur til að sætta sig við það hlutverk að vera „heilagar“ barnamaskínur án þess að þurfa að beita jafn subbulegum aðferðum og afhöfðunum.

Slæður og "slæður"

Fyrir einhverjum mánuðum síðan varð mikið uppnám þegar nokkrar alþingiskonur í heimsókn í Sádi Arabíu skelltu slæðum á höfuðið þegar þær heilsuðu upp á fyrirmenn landsins, svona til að sýna almenna kurteisi við siði þar í landi. Ég man að Steinunn Jóhannesdóttir fór mikinn í pistli sem hún skrifaði í Fréttablaðið að mig minnir og í netheimum tóku margir undir fordæmingu hennar á þessu uppátæki alþingiskvenna. Að bera slæðu eins og einhver kúguð múslima kerling, fussum svei.
Í síðustu viku heilsuðu Geir Haarde og spúsa hans Inga Jóna upp á páfann í Róm og birtust myndir af þeim þegar Geir afhenti umboðsmanni Guðs hér á jörð nýja og umdeilda útgáfu af biblíunni. Viti menn er ekki Inga Jóna með svarta blúnduSLÆÐU yfir hárinu (hefði sjálfsagt ekki fengið að hitta páfa slæðulaus) og nú ber svo við að ekki heyrist píp neins staðar. Það er sem sagt allt í lagi að þurfa að setja upp slæðu fyrir páfann og jafngildir ekki því að taka undir kaþólska kvennakúgun. Ég hef heldur ekki heyrt neinar hneykslunarraddir fordæma þá reglu í Péturskirkjunni í Róm að konur og karlar verði að vera siðsamlega til fara þar inni, með hulda fótleggi og alls ekki í hlírabolum þó hitinn sé um 40°C. Um alla kirkju eru siðgæðisverðir (í orðsins fyllstu merkingu) sem reka þá umsvifalaust út sem brjóta reglur um klæðaburð. Hvar er Steinunn Jóhannesdóttir núna??

Mannfræðingar á átakasvæðum

Það er svo sem ekkert nýtt að þekking og reynsla mannfræðinga hafi verið nýtt á stríðstímum. Þeir mannfræðingar og aðrir félagsvísindamenn sem voru að vinna fyrir eða í þágu bandarískra stjórnvalda í t.d. Víetnam og rómönsku Ameríku voru almennt litnir hornauga og stjórnvöld sökuð um að hafa misnotað þá. Nú á enn og aftur að leita í þekkingarbrunn þessara vísinda og hafa bandarísk stjórnvöld veitt 40 milljónum dollara í það verkefni að ráða teymi mannfræðinga og annarra félagsvísindamanna í allar hersveitir Bandaríkjamanna í Írak og Afghanistan. Þetta hefur kallað á viðbrögð frá akademíunni sem óttast að þrátt fyrir góðan ásetning þá verði raunin sú að litið verði á þá sem njósnara fyrir Bandaríkjamenn, sérstaklega í Írak, með afdrifaríkum afleiðingum. Aðstæður í Afghanistan eru ekki eins erfiðar og í Írak og þar hefur að sögn gefist vel að hafa mannfræðing í hersveitum. Samskipti hermanna við heimamenn hafa batnað og aukin samvinna við þá átt sér stað. Mannfræðingar og aðrir félagsvísindamenn eru auðvitað bara eins og annað fólk, með ólíkar skoðanir. Það sem einum finnst vera að vinna fyrir slæman málstað finnst öðrum vera að leggja sitt lóð á vogarskálina til betri heims. Ég er samt sammála því að það væri að bæta olíu á ófriðarbálið og í raun sjálfsmorðstilraun þeirra mannfræðinga sem ætla að vinna með bandaríska hernum í Írak.

Heimild The New York Times

Everywoman

Mér til mikillar ánægju þá uppgötvaði ég að Aljazeera setur útsenda þætti á youtube. Ég missi nefnilega stundum af áhugaverðum þáttum en nú get ég séð þá. Everywoman er einn af mínum uppáhaldsþáttum því set ég sýnishorn af honum hér inn. Þetta er bara helmingurinn af þættinum, þeim er venjulega skipt í tvo hluta á youtube.

Japan í dag

Japan hefur löngum haft orð á sér fyrir að vera land íhaldssemi og feðraveldis. Hjónabönd voru ákveðin af foreldrum og eiginkonum ætlað að vera undirgefnar eiginmönnum sínum. Vinnustaðamenning japanskra karlmanna er velþekkt þar sem karlarnir helga líf sitt vinnuveitanda sínum og vinna ekki undir fimmtán klst. á dag. Hver kannast ekki líka við að hafa séð í bíómyndum japanska karla vera saman í hóp á veitingahúsum að syngja karókí (sem er víst óskaplega vinsælt hjá þeim) eða þann gamla sið að láta þjóna sér af geishum. Þetta hefðbunda japanska samfélag er þó á undanhaldi því miklar breytingar hafa átt sér stað síðustu tíu ár og nú er svo komið að stjórnvöld eru orðin uggandi um framtíðina og viðhald þjóðarinnar.
        Það sem hefur gerst er að konur eru farnar að sækjast eftir frama á vinnumarkaðnum á kostnað hjónabands og barneigna. Þegar þær svo loks eignast börn þá er það bara eitt eða í mesta lagi tvö börn. Fyrirframákveðin hjónabönd heyra nánast sögunni til því ungt fólk vill taka upp þann vestræna sið að giftast af ást. Ástin virðist þó ekki auðfengin eða eins og ung blaðakona sagði í viðtali þá er ungt fólk í Japan, bæði konur og karlar, hrætt við þá skuldbindingu sem fylgir hjónabandinu.
       Hvað gera þá ungar japanskar framakonur sem vinna ekki minna en karlarnir, eða um fimmtán tíma á dag. Jú þær leigja sér kærasta. Þær fara á svokallaða Host Club þar sem ungir myndarlegir karlmenn taka á móti þeim og sinna þeim allt kvöldið fyrir 2000 dollara. Þær geta valið karlmann sem þeim líst á og átt með honum rómantíska kvöldstund með mat, drykk og dansi. Á milli heimsókna í klúbbinn eru þær í síma- og sms sambandi við hinn leigða kærasta. Með þessu móti geta þær átt kærasta án þess að skuldbinda sig.
       Það eru ekki bara ungar konur sem eru að breytast því fullorðnar konur sem hafa verið heimavinnandi alla æfi eru líka farnar að hegða sér öðruvísi. Þeir karlar sem nú eru að fara á eftirlaun eru fyrsta kynslóðin sem hefur unnið alla sína ævi innan þeirrar japönsku vinnustaðamenningar sem varð til eftir síðari heimsstyrjöldina. Eiginkonur þeirra hafa vanist því að hafa mikinn frítíma frá þeim enda þeir alltaf í vinnunni og þær eru ekki par hrifnar af því að sitja allt í einu uppi með bjargarlausa karla sem sitja allan daginn fyrir framan sjónvarpið og kalla reglulega til að láta færa sér mat eða drykk. Þær komast ekki  lengur út úr húsi og eru því farnar að gefa þeim spark í rassinn og senda þá á námskeið í heimilishaldi þar sem þeir læra að elda, 
kaupa inn og þrífa. Nú eða hreinlega skilja við þá og hirða helminginn af eftirlaununum þeirra.
      Eiginkonurnar gera óspart grín að karlagreyjunum og kalla þá hvolpa sem elti þær á röndum eða blaut, fallandi lauf. Þetta mun vera farið að hafa fyrirbyggjandi áhrif því körlunum þykir minnkun að því að láta gera grín að sér og því telja konur líklegt að smám saman dragi úr þessu bjargarleysi karlanna og þeir taki meiri þátt á heimilinu. Reyndar sagði sama blaðakona að feðraveldið í Japan væri í raun bara mýta. Konur hefðu alltaf haft töglin og haldirnar í hjónabandinu sem sæist vel á viðbrögðum þeirra við því að karlarnir væru alkomnir heim. Sýnt var innslag 
þar sem hópur af körlum á eftirlaunaaldri var á matreiðslunámskeiði, allir með litríkar skuplur á höfðinu :)

Heimild: Everywoman á Al Jazeera

Trúboðar

Fyrir utan kirkjur í Bandaríkjunum þá senda kristnar kirkjur í S-Kóreu flesta trúboða úr landi til að boða kristna trú.
Ég var að horfa á áhugaverðan þátt þar sem verið var að ræða mál S-kóresku trúboðanna í Afghanistan. Hversu siðlegt eða gáfulegt er það að senda hóp af ungu fólki á hættuleg átakasvæði eins og Afghanistan til þess að stunda trúboð? 25% af S-kóresku þjóðinni eru kristinnar trúar og því ættu að vera nægar sálir á þeirra heimaslóðum til að flytja boðskapinn til.

Af hverju þá að senda trúboða á svæði þar sem mikil neyð ríkir, ekki til að vinna hjálparstarf og líkna særðum og sjúkum heldur til að boða kristna trú. Eru kristnir trúboðar þá ekki að notfæra sér neyð fólksins til þess að koma boðskapnum til þeirra, eins og einn viðmælandi vildi meina. Annar viðmælandi benti á að kristnir trúboðar hefðu stundað þetta frá upphafi. Undantekningarlaust hefðu nýlenduherrar fylgt í kjölfarið á trúboðum til þess að gera lönd að nýlendum þegar trúboðarnir voru búnir að undirbúa jarðveginn fyrir komu þeirra. Persónulega þá tel ég trúboða hafa eyðilagt heilu samfélagin með hroka og skilningsleysi á hefðum innfæddra. Ég las t.d. ferðabók Vilhjálms Stefánssonar þar sem hann sagði trúboða hafa hamrað svo á þvi við inúítana að halda ætti hvíldardaginn heilagann að enginn þorði að veiða sunnudögum. Þá skipti ekki máli þótt ekki hefði gefist veður á sjó alla vikuna og ekkert væri til að borða. Svo mikið óttuðust þeir refsingu Guðs við að brjóta helgi hvíldardagsins, enda voru trúboðar þá ekki mikið að boða ást og kærleika heldur lögðu ríka áherslu á Helvíti og hinn refsandi Guð.

Prestur sem talað var við í þættinum sagði trúboðana fara til landa eins og Afghanistan til að boða kærleika og það væri réttur fólks að trúa því sem það vildi. Hann sagði að venjan væri sú að trúboðar öfluðu sér fyrst trausts innfæddra og þegar það væri komið þá færði það þeim orð Guðs. Hmmm ég segi nú eins og einn viðmælandinn, já en afhverju endilega í múslímsku landi þar sem fólk býr við mikla neyð. Af hverju ekki í eigin heimalandi þar sem 75% þjóðarinnar er ekki kristinnar trúar?